ارزیابی ریسک مواجهه شغلی به عوامل شیمیایی زیان آور در پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

مقدمه: آزمایشگاه ها و لابراتورهای تحقیقاتی با بکارگیری گستره وسیعی از مواد شیمیایی درصدی از حوادث ناشی از کار با مواد شیمیایی را به خود اختصاص داده اند؛ وقوع حوادث ناگوار طی سال های اخیر در سطح آزمایشگاه های کشور لزوم ایجاد یک رویکرد سیستماتیک مدیریت ریسک مخاطرات ایمنی و سلامتی را در آزمایشگاه ها نمایان می سازد. روش بررسی: این پژوهش یک مطالعه توصیفی- تحلیلی بوده و بر روی 14 پژوهش و آزمایش در کلینیک ها و آزمایشگاه های آموزشی- تحقیقاتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام گردید. در ابتدا به سبب تنوع فعالیت ها در یک مرکز تحقیقاتی- آموزشی و قبل از هر ارزیابی، از طریق مشاهده و مصاحبه اقدام به جمع آوری اطلاعات در خصوص نحوه انجام کار و انواع مواد شیمیایی مورد استفاده، گردید. از آنجایی که در فرایند آزمایش و یا تحقیق، در بسیاری از موارد مواد شیمیایی در غلظت هایی غیر از غلظت های اولیه مورد استفاده قرار می گیرند، ابتدا غلظت اولیه تمامی مواد شیمیایی مورد استفاده محاسبه شده و سپس باتوجه به عبارت ریسک اولیه و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مواد شیمیایی، بابکارگیری جداولی که براساس غلظت و عبارات ریسک توسط کمیته دولتی ایمنی و بهداشت شغلی کشور استرالیا جهت طبقه بندی مواد خطرناک ارائه گردیده، اقدام به محاسبه عبارات ریسک ثانویه شد. همچنین به منظور کمی سازی نتایج ارزیابی ریسک، از ماتریس3×3 احتمال- پیامد با در نظر گرفتن پیامد ناشی از مواجهه با مواد شیمیایی و تعیین احتمال چنین مواجهه ای از طریق بررسی و ارزیابی کیفی و کمی سیستم های کنترلی موجود استفاده شد. یافته ها: طبق بررسی ها 93% از مواجهه های شغلی دارای ریسک متوسط و 7% از مواجهه ها دارای ریسک کم بودند. پر ریسک ترین مواجهه ها مربوط به آزمایشگاه های دانشکده بهداشت (گروه بهداشت حرفه ای و محیط)، مرکز تحقیقات علوم اعصاب و دانشکده پزشکی (بیولوژی مولکولی) و کم ریسک ترین مواجهه مربوط به گروه ایمنولوژی در دانشکده پزشکی بود. بحث و نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که ارزیابی ریسک مواجهه شغلی به مواد شیمیایی می تواند اطلاعات ارزشمندی را در خصوص اتخاذ تدابیر پیشگیرانه و کنترلی در اختیار کارشناسان ایمنی و بهداشت قرار دهد.